Józef Szajna urodził się w 1922 roku w Rzeszowie. W okresie okupacji działał w Związku Walki Zbrojnej. Aresztowany podczas ucieczki na Węgry, stał się więźniem obozów koncentracyjnych w Auschwitz i Buchenwaldzie. Dwa razy umieszczono go w bloku śmierci. "Lata wojny i okupacji stały się moim wielkim uniwersytetem, czasem próby charakteru i ludzkich przyjaźni" - wyznał po latach.

Dyplom w zakresie grafiki i scenografii Szajna uzyskał w krakowskiej ASP. Tam też rozpoczął pracę pedagogiczną. "Nie tracę czasu na socrealizm, startuję z odwilżą w 1956 roku i wprowadzam abstrakcję na scenę. W pierwszym socjalistycznym mieście na świecie, Nowej Hucie, pojawia się wykpiwany formalista" - wspominał nie bez ironii. Trybuna Ludu informowała wówczas swoich czytelników: "Szajnizm i szmacizm to jedno".

Od roku 1955 Szajna był scenografem, a potem także dyrektorem, kierownikiem artystycznym i reżyserem Teatru Ludowego w Nowej Hucie Zaprojektował między innymi scenografię do spektakli: "Myszy i ludzie" według Steinbecka oraz "Dziady" według Mickiewicza. Z tego ostatniego przedstawienia pochodzi słynna drabina do nieba, przebijająca horyzont. Dziś można oglądać ją w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku.

Szajna współpracował także z krakowskim Starym Teatrem, katowickim Teatrem Śląskim, wrocławskim Teatrem Współczesnym, warszawskim Teatrem Polskim. W 1969 stworzył "Reminiscencje" - kompozycję przestrzenną na 140 metrów kwadratowych. Była zadedykowana zamordowanym przez hitlerowców artystom, w rok później wystawiono ją na Biennale Sztuki w Wenecji. Po latach artysta zapropnował wzniesienie w Oświęcimiu kamiennego Kopca Pamięci i Pojednania.

W roku 1971 Szajna stworzył autorski Teatr-Galerię w warszawskim Centrum Sztuki Studio. Realizował tam swoją ideę "teatru organicznego". Popularność i liczne nagrody przyniosły mu spektakle autorskie: "Replika", "Witkacy", "Faust" "Dante", "Cervantes". W "Majakowski" z 1978 roku Szajna przedstawił wizję budowy i rozpadu komunizmu. Z prowadzenia Centrum zrezygnował po ogłoszeniu stanu wojennego.

W swej twórczości plastycznej Szajna stosował technikę malarską, połączoną z asamblażem i kolażem. W kraju i za granicą najbardziej ceniono jednak jego osiągniecia teatralne. "Życie zamieniam w obraz - sztuka jest uzmysłowieniem tego, co w nas samych wymaga wyzwolenia" - tak sam Szajna sformułował swoje artystyczne credo.









Reklama