Brytyjski historyk napisał książkę o rotmistrzu Pileckim. "Nie miałem pojęcia, że w Auschwitz opór był w ogóle możliwy"

W przeddzień wydania książki Fairweather rozmawiał z PAP w polskim konsulacie w Nowym Jorku. Jak opowiadał, postacią Pileckiego (1901-1948) zainteresował go w przed ok. ośmioma laty przyjaciel, który przyjechał właśnie z Auschwitz i opowiedział mu o oporze w tamtejszym obozie. Rezultatem fascynacji Polakiem jest książka. HarperCollins przedstawia ją jako "niezwykle prawdziwą historię infiltracji Auschwitz przez polskiego bojownika ruchu oporu, w celu sabotowania obozu od wewnątrz. Nie bacząc na grożącą mu śmierć podjął próbę ostrzeżenia sojuszników o nazistowskich planach +ostatecznego rozwiązania+" – ocenił wydawca.

Nie miałem pojęcia, że w takim miejscu jak Auschwitz (opór) był w ogóle możliwy – przyznał Fairweather. Wyraził nadzieję, że historia Pileckiego, odwaga jaką wykazał w obliczu zła faktycznie przemówi do wielu ludzi. Jak dodał, chciał się losami Polaka podzielić z tak wieloma ludźmi, jak to tylko możliwe. Przyznał, że ponieważ nie mówi po polsku musiał polegać na pracach polskich badaczy. Spędził z nimi wiele godzin m.in. w archiwach Auschwitz. Rozmawiał o historii, raportach i zeznaniach. Zdołał dotrzeć do żyjących jeszcze więźniów Auschwitz oraz ich rodzin, w tym krewnych Pileckiego.

Do najbardziej cennych odkryć w swoich dociekaniach zaliczył to, w jaki sposób niezwykle ważne informacje Pileckiego z Auschwitz były szmuglowane z obozu, o czym wcześniej nie było dokładnie wiadomo. Za istotne uznał dotarcie do treści jego rozmów prowadzonych w Londynie.

Książka powinna przypomnieć wielu ludziom, że Polska rozpowszechniała dowody o przemocy nazistów. Moim zdaniem wielu ludzi, w tym Amerykanów, gdy zaczęła się wojna i walka z nazistowskimi Niemcami, jak też później, koncentrowało się na zachodniej kampanii. Nie zwracali wielkiej uwagi na Polskę. Chciałem przypomnieć, że Polska odgrywała fascynującą i ważną rolę w przeciwstawianiu się Niemcom – mówił autor.

W trakcie wystąpienia ilustrowanego zdjęciami, fragmentami filmowych materiałów archiwalnych, szkicami i rysunkami Fairweather skupił się nie tylko na losach Pileckiego, który specjalnie dał się Niemcom uwięzić, aby przekonać się, co faktycznie dzieje się w Auschwitz. Przedstawił losy rotmistrza w szerszym kontekście walki Polaków z najeźdźcą. Tłumaczył też, m.in. że byli pierwszym celem nazistów, a także pierwszymi więźniami obozu, gdzie ginęli wraz z Żydami.

Książka jeszcze przed ukazaniem się w księgarniach wywołała duże zainteresowanie. W relacjach na jej temat pojawia się opinia, że Fairweather przedstawia historię "jednego z największych bohaterów II wojny światowej". Konsul generalny RP w Nowym Jorku Maciej Golubiewski nazwał autora niezwykle uzdolnionym pisarzem i historykiem. Podkreślił, że jako korespondent "Washington Post" i "Daily Telegraph" narażał się na niebezpieczeństwo w Iraku i innych miejscach, aby być świadkiem tego co naprawdę się tam działo.

W opinii konsula Fairweather przybliża postać Pileckiego całemu światu. Jack w wyjątkowy sposób tłumaczy specyfikę Witolda tak silnie związaną z nieco przedmodernistycznym językiem ojczystym i sprawia, że jest on zrozumiały dla wszystkich – ocenił Golubiewski.

Przebywający w Nowym Jorku dyrektor Instytutu Pileckiego dr Wojciech Kozłowski wskazał na ogromne znaczenie faktu, że autorem książki rotmistrzu jest Fairweather. Jest on bowiem wybitnym dziennikarzem i pisarzem brytyjskim mieszkającym obecnie w USA. W oczach świata pozostaje bardziej bezstronny aniżeli polscy historycy. Za dodatkową wartość tomu uznał przystępny i zajmujący sposób, w jaki Fairweather snuje swoją opowieść. Dzięki temu może on trafić do wielu czytelników.

Jak podkreślał szef instytutu, historia Pileckiego jest jedną tych z odkrytych o czynach Polaków w trakcie II wojny światowej. Wyraził przekonanie, że także dzięki zabiegom jego instytucji będzie można dotrzeć do materiałów na temat innych.

Fairweather mieszka obecnie w stanie Vermont. Ukończył Uniwersytet Oksfordzki i był korespondentem "Washington Post" oraz "Daily Telegraph" w Iraku. Został wyróżniony British Press Award (brytyjski odpowiednik nagrody Pulitzera). Jest autorem książek "A War of Choice" i "The Good War". Książka "The Volunteer: One Man, An Underground Army, and the Secret Mission to Destroy Auschwitz" ma być przetłumaczona na holenderski, hiszpański, portugalski, czeski oraz litewski. Wydanie polskie zapowiedziano na styczeń 2020 roku.

We wtorek Fairweather będzie opowiadał o Pileckim w Museum of Jewish Heritage oraz prestiżowym żydowskim ośrodku kultury 92nd Street Y na Manhattanie.