Fotograf John Vachon - był tu tylko trzy razy. To, co zostawił...

1 John Vachon na dachu hotelu Polonia, za nim teren, na którym w latach 1952–55 powstaną plac Defilad oraz Pałac Kultury i Nauki. W prawym górnym rogu handlowa parterowa zabudowa wzdłuż ulicy Marszałkowskiej, w tle uszkodzony wieżowiec Prudentialu
Fot. archiwum prywatne Ann Vachon

2 Targowisko na placu Grunwaldzkim w okolicy obecnego wylotu ul. Piastowskiej.
Fot. John Vachon, archiwum prywatne Ann Vachon

3 Ruiny Dworca Głównego. Nowoczesny reprezentacyjny gmach, uważany za najnowocześniejszy w przedwojennej Europie, budowany w Alejach Jerozolimskich w latach 1932–39, przed wybuchem wojny nie został jeszcze wykończony, mimo to był użytkowany do 1944, a po upadku Powstania Warszawskiego został wysadzony przez Niemców. Dziś w tym miejscu znajduje się Dworzec Śródmieście
Fot. John Vachon, archiwum prywatne Ann Vachon

4 Podróż repatriantów do Polski. Przeładunek dobytku z sowieckich wagonów szerokotorowych do polskich.
Fot. John Vachon, archiwum prywatne Ann Vachon

5 Siostry zakonne w ochronce rozlewają zupę z pomocy UNRRA (United Nations Relief and Rehabilitation Administration – Administracji Narodów Zjednoczonych do spraw Pomocy i Odbudowy) – międzynarodowego programu pomocowego, do którego przystąpiło 48 państw.
Największymi ofiarodawcami były: USA, Wielka Brytania i Kanada, a głównymi odbiorcami: Chiny (530 mln dolarów), Polska (481 mln) i Włochy (421 mln).
W Polsce UNRRA rozpoczęła oficjalnie działalność na mocy porozumienia zawartego z Tymczasowym Rządem Jedności Narodowej 14 września 1945 roku, ale już w marcu jej transporty docierały do Polski przez rumuński port w Konstancy.
Główna siedziba misji mieściła się w Warszawie przy ul. Hożej 35. W ciągu ponad 2 lat dostarczono do Polski 2 mln ton różnych towarów, m.in. ciągniki, maszyny budowlane i rolnicze, parowozy, wagony kolejowe, samochody ciężarowe, warsztaty naprawcze i montownie, a także odzież, tekstylia, sprzęt medyczny, leki, materiały płynne, zboże, zwierzęta, artykuły spożywcze i kilka milionów 5-kilogramowych paczek żywnościowych z zapasów wojskowych, głównie armii USA. W Polsce UNRRA zakończyła działalność 30 czerwca 1947 roku.
Fot. Kubicki, UNA 4575.

6 John Vachon, przemierzając Polskę, przypadkowo był świadkiem pożaru wsi w powiecie puławskim, wznieconego w trakcie pacyfikacji wsi przez UB i milicję. Wąwolnica była uważana za centrum podziemia w tamtej okolicy. Spalono 100 gospodarstw, były dwie ofiary śmiertelne zastrzelone przez UB. Brutalna pacyfikacja wsi była przedmiotem interpelacji opozycyjnego PSL w Krajowej Radzie Narodowej. Władzom na pewno nie było na rękę, że pojawił się tam amerykański fotograf.
Fot. John Vachon, archiwum prywatne Ann Vachon.

7 Rodzina Stanisława i Bronisławy Zakrzewskich ze wsi Policzna w powiecie zwoleńskim została zmuszona przez Niemców do opuszczenia swego gospodarstwa. W 1945 powrócili, by się przekonać, że wszystko zostało zniszczone i rozgrabione, dom spalony, pola pokryte lejami po wybuchach bomb i pocisków. Nawet gdyby mieli ziarno pod zasiew, nie mogliby wyjść w pole ze względu na zakopane tam nadal miny.
Fot. John Vachon, archiwum prywatne Ann Vachon

8 Zza cudem ocalałej z wojennej pożogi zabudowy ulic Przeskok, Zgoda (wtedy Hibnera) i Złotej (wtedy Kniewskiego) wyłania się monumentalna sylwetka Pałacu Kultury i Nauki.
Kamienica przy ulicy Przeskok (po lewej) i kamienica na rogu Złotej i Zgoda (po prawej) zostały zburzone w marcu 1969. W przypadku tej ostatniej kamienicy chodziło o odsłonięcie symetrycznego widoku na PKiN zgodnie z wcześniejszym, socrealistycznym zamysłem „przebicia” szerokiej alei od Marszałkowskiej przez ulicę Górskiego do Nowego Światu, co nie nastąpiło. Do dziś przetrwał (widoczny pośrodku) gmach dawnej Kasy Pożyczkowej Przemysłowców Warszawskich z 1904 roku, projektu prof. Stefana Szyllera. BR> Fot. John Vachon, Biblioteka Kongresu USA

9 Fabryka Samochodów Osobowych na Żeraniu.
Fot. John Vachon, Biblioteka Kongresu USA.