"Gdynia-Tel Awiw" - nowa wystawa czasowa w Muzeum POLIN

"Nasze ostatnie trzy wystawy czasowe obejrzało 225 tys. osób. To ewenement nie tylko w skali kraju, ale i Europy" - powiedział w czwartek podczas konferencji p. o. dyrektora Muzeum POLIN Zygmunt Stępiński, zapowiadając otwarcie nowej ekspozycji czasowej "Gdynia-Tel Awiw".

Do wagi i charakteru wystaw czasowych nawiązał Piotr Wiślicki, prezes Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny: "To już pięć lat jak nasze Muzeum działa. Chciałbym podziękować wielkiemu nieobecnemu prof. Dariuszowi Stoli, który dał zielone światło wystawie +Gdynia-Tel Awiw+ i nauczył nas wszystkich w jakim kierunku i jak mamy działać. Sercem Muzeum POLIN jest wystawa stała, ale krwiobiegiem tego miejsca są wystawy czasowe i programy edukacyjne. To jest bardzo ważne. Nie ma bowiem muzeum, instytucji kultury, która mogłaby tylko opierać się na wystawie stałej. A wystawy czasowe zespołowi Muzeum POLIN bardzo dobrze wychodzą i mnóstwo ludzi na nie przychodzi; są bardzo popularnymi wydarzeniami".

"Bardzo często są wznoszone mury między Żydami i Polakami. A my próbujemy budować mosty" - podkreślił Wiślicki. "Obecna wystawa czasowa +Gdynia Tel Awiw+ stwarza takie mosty. Muzeum POLIN jest wielkim ambasadorem dialogu polsko-żydowskiego i mam nadzieję, że dalej takim pozostanie, pomimo trudności, na których rozwiązanie oczekujemy" - dodał prezes Stowarzyszenia.

"Zbliżyliśmy do siebie dwa miasta odległe od siebie o trzy tysiące kilometrów" - powiedział Artur Tanikowski, kurator wystawy. "Gdynię z Tel Awiwem łączy czas powstania, barwy obu miast, które staraliśmy się odzwierciedlić na wystawie. Jest to biel - kolor architektury modernistycznej, jej jasne, dobrze doświetlone ściany, wygodne, przestronne wnętrza; to także błękit - kolor morza i nieba; to żółcień - kolor piasku. Oba miasta portowe, kurorty nadmorskie, były forpocztą budujących się na nowo państw - odrodzonej Polski i nowego państwa żydowskiego. O tym wszystkim opowiada nasza wystawa" - wyjaśnił.

Zdjęcia, filmy, fotoeseje i makiety najpiękniejszych budynków, dokumenty pokazujące codzienne życie, przedmioty z epoki i dzieła współczesnych artystów opowiadają na wystawie o powstaniu i życiu obu miast, przybliżają ich historię, atmosferę, architekturę, sztukę oraz zwyczaje mieszkańców.

Tel Awiw, założony w 1909 r., miał być "pierwszym miastem hebrajskim". Gdynia, budowana od 1920 r., mała być "polskimi wrotami na świat". Jako nowoczesny port, miała być w pierwszym rzędzie bramą wyjazdową dla towarów i ludzi. Z kolei nadmorski Tel Awiw miał pełnić rolę bramy wjazdowej, stając się celem podróży oraz miejscem osiedlania się imigrantów przybywających, by tworzyć przyszłe państwo żydowskie. Te reprezentacyjne funkcje i początek nowego stulecia sprzyjały realizacji ambitnych planów urbanistycznych.

Do ich realizacji zaproszono znakomitych architektów. "Tworzyli oni w duchu modernizmu, projektując przestrzeń do życia na miarę nowej epoki" - wyjaśnił Tanikowski.

Na archiwalnych zdjęciach widać jak się ówcześni mieszkańcy obu miast ubierali, czym, jak pracowali i jak odpoczywali. Z dawnych plakatów propagandowych i reklam można się zorientować w jaki sposób zachwalano Gdynię i Tel Awiw turystom i jakimi hasłami zachęcano mieszkańców do budowy obu miast.

Nie tylko architektura modernistyczna łączyła oba miasta, ale także statki linii żeglugowych "Gdynia-Ameryka". Ich flagowym transatlantykiem był MS "Piłsudski", który – podobnie jak Gdynia – miał być ambasadorem polskiej kultury. Nad jego wystrojem czuwała komisja artystyczna, a wnętrza i wyposażenie jednostki projektowali czołowi polscy twórcy. Ich dziełem były nie tylko kajuty i salony, ale również detale, jak np. menu w restauracji czy zastawa stołowa – której przykłady pokazano na wystawie.

Nowe miasta i ich mit założycielski przyciągały i inspirowały artystów obu krajów. Na wystawie eksponowane są specjalnie sprowadzone z Izraela, dzieła takich artystów, jak Nahum Gutman, Reuven Rubin i Ludwig Blum.

Wystawa "Gdynia – Tel Awiw", której towarzyszy imponujących rozmiarów katalog, jest związana z obchodami 100-lecia powstania miasta Gdyni, stulecia założenia Bauhausu – niemieckiej uczelni, której program ukształtował nowoczesne oblicze wielu miast Europy i dzisiejszego Izraela, wreszcie 110-lecia powstania Tel Awiwu.

Ekspozycja, która będzie czynna do 3 lutego 2020 r., powstała we współpracy z Muzeum Miasta Gdyni, pod honorowym patronatem prezydenta Gdyni Wojciecha Szczurka i mera Tel Awiwu Rona Huldaia a także Ambasady Izraela w Warszawie.