"Rękopis znaleziony w Saragossie" napisał po francusku Jan Potocki (1761–1815). To łotrzykowska opowieść o perypetiach Alfonsa van Wordena, kapitana z gwardii króla XVIII-wiecznej Hiszpanii. Powieść zekranizował Jerzy Has, film miał premierę na początku 1965 r. Genialne zdjęcia zrobił Mieczysław Jahoda, a muzykę napisał Krzysztof Penderecki. W filmie zagrała plejada polskich gwiazd, m.in. Zbigniew Cybulski jako van Worden, oraz Franciszek Pieczka, Kalina Jędrusik, Iga Cembrzyńska, Barbara Krafftówna, Gustaw Holoubek. Wielkim fanem filmu Hasa jest Martin Scorsese. Wielu światowych twórców kina inspirowało się tym dziełem.
Reżyser o spektaklu
W Teatrze Polskim w Warszawie 26 września zaplanowano premierę spektaklu "Rękopis znaleziony w Saragossie. Dziedzictwo Gomelezów" na motywach powieści Jana Potockiego. "Mam wrażenie, że XIX-wieczne dzieło Jana Potockiego jest bardzo istotne w naszych czasach, a teraz w Polsce szczególnie. Mam poczucie, że czuć u nas w społeczeństwie jeszcze echa postromantycznego myślenia, a w powieści Potockiego zawarty jest bardzo ciekawy dyskurs, powiedziałbym nawet namysł nad tym, co jest racjonalne i irracjonalne, nad tym, co jest praktyczne, a tym, co jest metafizyczne" - powiedział PAP Grzegorz Jarzyna.
Z współczesnej metropolii do XVIII-wiecznej Hiszpanii
"Alex, młody mieszkaniec współczesnej metropolii, otrzymuje zaproszenie do tajemniczej gry, która przenosi go do XVIII-wiecznej Hiszpanii. Wplątany w labirynt inscenizacji, nadprzyrodzonych zjawisk i kabalistycznych rytuałów, odkrywa, że stał się kandydatem do przejęcia przywództwa w tajnym bractwie Gomelezów, które od wieków wpływa na losy świata. Musi zdecydować czy odrzucić dziedzictwo Gomelezów, czy stać się częścią ich systemu" - czytamy na stronie Teatru Polskiego w Warszawie w opisie spektaklu "Rękopis znaleziony w Saragossie. Dziedzictwo Gomelezów".
Reżyseria i scenariusz, na motywach powieści Jana Potockiego - Grzegorz Jarzyna. Autorką nowego przekładu powieści Jana Potockiego jest Anna Wasilewska. Występują m.in.: Wojciech Siwek, Andrzej Seweryn, Katarzyna Lis, Hanna Skarga, Danuta Stenka, Ignacy Liss, Dorota Landowska, Modest Ruciński.